Programmaverantwoordelijke
Een programmaverantwoordelijke (PV) probeert de vraag en aanbod van elektriciteit zo goed mogelijk af te stemmen op het verwachte verbruik van de klanten van een bepaalde leverancier. De hoofdtaak van de PV is er voor te zorgen dat de elektriciteitsvraag en -aanbod op elk moment van de dag gebalanceerd is zodat er geen onder of overbelasting van het net ontstaat.
Tennet ziet er als verantwoordelijke voor het landelijke hoogspanningsnet op toe dat het elektriciteitsnet landelijk gebalanceerd is. Tennet compenseert onbalans continue door aanpassen van de prijs. Bij te weinig elektriciteit wordt de onbalansprijs verhoogd waardoor het voor producenten winstgevend is noodvermogen in te schakelen of, voor grote elektriciteitsverbruikers, om minder elektriciteit te gebruiken. Dit balanceren kan behoorlijk kostbaar zijn, zeker bij grote afwijkingen, de kosten worden achteraf doorberekend aan de PV’s die de onbalans veroorzaakt hebben.
Elke elektriciteitsleverancier moet een PV hebben. Dagelijks wordt aan de hand van het verwachte energie verbruik voor de volgende dag een schatting gemaakt van het totaal verbruik van alle elektriciteitsklanten van een bepaalde leverancier. De leverancier koopt van te voren zo nauwkeurig mogelijk elektriciteit in bij producenten. Dit gebeurd meestal op de Endex waar gehandeld wordt in contracten van een vaste termijn tegen een vaste prijs. Het verschil in verwacht verbruik en ingekocht volume voor een dag wordt door de PV ingekocht (bij een tekort) of verkocht (bij een overschot) op de APX waar gehandeld wordt in hoeveelheden elektriciteit op een bepaald uur van een dag. De prijzen op de APX kunnen behoorlijk fluctueren, het is dus belangrijk dat de leverancier zo nauwkeurig mogelijk inkoopt.
Shipper
De taken van een shipper zijn in grote lijnen gelijk aan die van een programmaverantwoordelijke, maar dan voor gas. In Nederland zijn in totaal zo’n 50 shippers die allemaal een transportcontract hebben met Gas Transport Services (GTS). GTS is, net als Tennet dat is voor het elektriciteitsnet, verantwoordelijk voor de balancering van vraag en aanbod op het gasnet van GasUnie.
Een shipper zorgt ervoor dat op een bepaald entrypunt in het gasnet voldoende gas wordt ingebracht voor de afnemers van een bepaalde leverancier. Dit gas wordt door de leverancier ingekocht. Gas wordt verhandeld op de APX Gas NL beurs.